Auteursrecht moet stimulans zijn voor creativiteit en innovatie

Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie wil deze kabinetsperiode het auteursrecht moderniseren. Doel is het vertrouwen in de auteursrechtorganisaties te vergroten en de positie van auteurs en uitvoerende kunstenaars in contractsonderhandelingen te versterken. Hij wil legaal aanbod van auteursrechtelijk materiaal op internet bevorderen en beschermen. Europese plannen die belemmeringen wegnemen voor auteursrechtlicenties op internet, kunnen op zijn steun rekenen. Verder ziet de bewindsman geen toekomst meer voor de thuiskopieheffingen. Dit blijkt uit de speerpuntenbrief Auteursrecht 20@20, die Teeven mede namens minister Verhagen van Economische Zaken en staatssecretaris Zijlstra van Onderwijs naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Maatschappelijke ontwikkelingen vergen op korte termijn keuzes in het auteursrechtenbeleid, aldus Teeven. Rechtmatig gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk moet ook in de digitale wereld de norm zijn. Alleen dan kunnen auteurs, artiesten en kunstenaars daar een inkomen verwerven. Om nieuwe legale diensten in de creatieve sector te bevorderen, krijgen rechthebbenden meer mogelijkheden om civielrechtelijk op te treden tegen partijen die met illegaal aanbod de markt verstoren.

De nieuwe aanpak is niet gericht op consumenten die beperkt bestanden up- en downloaden. Zij hoeven dan ook niet bang te zijn voor strafrechtelijke vervolging. Ook het afsluiten van een consument van internet, zoals in Frankrijk en Engeland gebeurt, is niet aan de orde.

Teeven wil het downloaden van werk uit ‘illegale bron’ onrechtmatig maken, maar niet strafbaar. De maatregel is ervoor bedoeld dat websites met illegaal aanbod straks civielrechtelijk kunnen worden aangepakt door rechthebbenden: partijen die aanspraak kunnen maken op het auteursrecht.

Teeven werkt ook aan versterking van de positie van auteurs en uitvoerende kunstenaars. Zij behoren volgens hem mee te profiteren van de opbrengsten die exploitanten van hun werk – zoals producenten en uitgevers – genereren. Ze moeten bovendien kunnen ingrijpen als de exploitant onvoldoende inspeelt op de mogelijkheden van de digitale omgeving. Deze zomer stuurt de bewindsman een wetsvoorstel voor advies naar de Raad van State.
Daarnaast wil hij het toezicht verbeteren op collectieve beheersorganisaties die namens rechthebbenden auteursgeld innen, beheren en verdelen. Het moet duidelijker worden wat er met het geld gebeurt.
Er komt één (digitaal) loket waar gebruikers van auteursrechten terechtkunnen voor opgaven, klachten en onderhandelingen. Als rechthebbenden er medio 2012 niet in zijn geslaagd de één-loket-formule zelf door te voeren, komt de bewindsman met een wettelijke regeling.

De technologie heeft het thuiskopiestelsel achterhaald. Er is daarom geen plaats meer voor de thuiskopieheffingen, stelt Teeven. Nieuwe heffingen op apparaten als mp3-spelers, laptops, dvd-recorders en usb-sticks vindt hij onwenselijk. Hetzelfde geldt voor een heffing op internetabonnementen.
Rechthebbenden kunnen de vergoeding voor het kopiëren in de prijs van het product verwerken en het kopiëren technisch reguleren. Heffingen leiden slechts tot dubbele of onnodige betaling door de consument. De staatssecretaris komt nog dit jaar met een wetsvoorstel voor de handhaving op internet en wijziging van het thuiskopiestelsel.

Verder is de bewindsman het eens met een Europees voorstel beperkingen van auteursrechtlicenties zoveel mogelijk op te heffen. Nieuwe online diensten moeten nu in 27 EU-lidstaten een licentie verkrijgen. Dat staat haaks op het grenzeloze karakter van het internet en vormt een obstakel voor het legale digitale aanbod van creatieve diensten.
Snelle technologische ontwikkelingen stellen consumenten in staat op eenvoudige wijze creatieve ideeën te produceren, te publiceren en uit te wisselen: zogenaamde user-created-content. Een uitzondering voor fair use laat het auteursrecht beter inspelen op deze nieuwe ontwikkelingen. Om geen tijd te verliezen, vraagt de staatssecretaris – vooruitlopend op de Europese discussie – de Commissie Auteursrecht de mogelijkheid te onderzoeken om nu al zo’n uitzondering in de nationale wetgeving op te nemen.